Öğrencilerin ilk tercih ettiği meslek öğretmenlik

Eğitim-Bir-Sen'in "Öğrencilerin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler" araştırmasına göre, öğrencilerin tercih edecekleri alanlar incelendiğinde, yüzde 20.2 ile birinci sırada öğretmenlik, yüzde 15.5 ile ikinci sırada eğitim-öğretmenliği, mühendislik-mimarlık ve yüzde 14.2 ile iktisat-işletme-idari bilimler olduğu belirlendi.

Eğitim-Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi, LYS’ye ilk kez girecek öğrencilerin meslek seçiminde nelere önem verdiğini ve nelere dikkat etiğini tespit etmek amacıyla 1-31 Mayıs 2011 tarihleri arasında 12 ilde, bin 200 öğrenciyle yüz yüze "Öğrencilerin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler" konulu yaptığı araştırmayı açıkladı. Araştırmaya katılan öğrencilerin yüzde 66.8’i ÖSYM’de lisans, yüzde 27.8’i önlisans, yüksekokul veya meslek yüksekokul, yüzde 2’si açıköğretim tercih edeceğini, yüzde 3.4’ü ise tercih yapmayacağını belirtti.

ALAN TERCİHİNDE EĞİTİM-ÖĞRETMENLİK BİRİNCİ SIRADA

Öğrencilerin tercih edecekleri alanlar incelendiğinde, yüzde 20.2 ile birinci sırada öğretmenlik, yüzde 15.5 ile ikinci sırada eğitim-öğretmenliği, mühendislik-mimarlık ve yüzde 14.2 ile iktisat-işletme-idari bilimler takip etti. Son sıralarda ise, yüzde 1.2 ile diş hekimliği, yüzde 1.3 ile sanat ve tasarım ile yüzde 1.6 ile eczacılık yer aldı. Kızların en çok tercih edeceği alan öğretmenlik iken, erkeklerin en çok tercih edeceği alan mühendislik-mimarlık, öğretmenlik mesleğini tercih edecek öğrencilerin ağırlıklı olarak kızlar olması dikkat çekti.

MESLEK TERCİHİNDE AİLESİNİN EĞİTİM DURUMU ÖĞRENCİNİN TERCİHİNİ ETKİLİYOR

Anne ve babası ilk ve ortaöğretim eğitim kademesinden mezun çocukların, ilk sırada eğitim-öğretmenlik alanını, önlisans kademesinden mezun velilerin çocuklarının ilk sırada mühendislik-mimarlık alanını, lisans veya yüksek lisans kademesinden mezun velilerin çocuklarının ise ilk sıralarda mühendislik-mimarlık, hukuk, tıp, diş hekimliği, eczacılık alanlarını tercih ettikleri ortaya çıktı. Araştırmaya katılan her iki öğrenciden biri, ailesinin maddi durumunun meslek tercihini etkilemeyeceğini ifade etti. ‘Ekonomik yönden etkileyecek’ diyen öğrencilerin oranı yüzde 37.7 iken, ‘psikolojik yönden etkileyecek’ diyenlerin oranı ise yüzde 10.2. ‘Diğer yönlerden’ etkileyeceğini ifade edenler yüzde 3.1 oldu.

ERKEK ÖĞRENCİYE BABALAR, KIZ ÖĞRENCİYE ANNELER BASKI YAPIYOR

Araştırmaya katılan öğrencilerin yüzde 55.5’i ailesinin kendisiyle fikir alışverişi yaptığını ve kararı kendisine bıraktığını ifade ederken, yüzde 10.5’i anne ve babasının baskı yaptığını belirtti. Her üç öğrenciden biri ise, meslek tercihi yaparken ailesinin kendisini serbest bıraktığını dile getirdi. Bölüm tercihinde yüzde 63 ile ‘babam baskı yapıyor’ diyenlerin daha çok erkekler, yüzde 56.3 ile ‘annem baskı yapıyor’ diyenlerin ise daha çok kızlar oldu.

Tercih edeceği bölümlerde ailesinin etkisinin olacağını düşünen öğrencilerin yüzde 38.5’i ailesinin, tercih edeceği bölümün sağlayacağı ekonomik imkanları, yüzde 29,9’u ilgi ve yeteneklerini, yüzde 16.6’sı kazandıracağı şahsiyet ve kültürü, yüzde 11.5’i kazandıracağı sosyal statüyü, yüzde 3.5’i ise diğer kriterleri ön planda tuttuğunu belirtti.

MESLEK TERCİHİNDE ÖĞRENCİNİN KRİTERİ, İLGİ VE YETENEK

Ankete katılan öğrencilerin yüzde 51.6’sı bölüm tercihini ilgi ve yeteneklerine göre, yüzde 24.1’i açıkta kalmamak için uygun olan tercihlere göre, yüzde 11.4’ü kendi isteğine göre, yüzde 5.4’ü arkadaşlarından duyduğuna göre, yüzde 5.2’si ailesinin isteğine göre, yüzde 2.3’ü ise diğer faktörlere göre yapacağını ifade etti. Araştırmaya katılan öğrencilerin yüzde 14.3’ü bölüm tercihi yaparken cinsiyetinin etkisinin olacağını, yüzde 12.1’i kısmen olacağını, yüzde 73.6’sı ise etkisinin olmayacağını dile getirdi. Bölüm tercihinde cinsiyetinin etkisinin olacağını ifade eden öğrenciler arasında en fazla eğitim-öğretmenlik alanının tercih edileceği görüldü.

ÖĞRENCİLERİN SADECE YÜZDE 59’U MESLEK TERCİHİ KONUSUNDA ARAŞTIRMA YAPIYOR

Öğrencilerin yüzde 59’u tercih edeceği bölümle ilgili araştırma yaptığını, yüzde 34.8’i kısmen yaptığını, yüzde 6.1’i ise yapmadığını söylüyor. Ortaöğretim son sınıf öğrencilerinin yüzde 56.5’i meslek seçimiyle ilgili okulunun rehberlik bölümüyle görüştüğünü, yüzde 43.5’i görüşmediğini ifade ediyor.

MESLEK TERCİHİNDE ÖNCELİK, İŞİN GETİRECEĞİ EKONOMİK KAZANÇ

Araştırmaya katılan öğrenciler, bölüm seçimi yaparken, öncelikli olarak kazanç durumuna ve iş bulma kolaylığına, daha sonra sırasıyla ilgi-yeteneklerine ve toplumdaki saygınlığına önem veriyor.

TOPLUMDA EN SAYGIN MESLEK DOKTORLUK

Öğrencilerin yüzde 27.2’si toplumda en saygın mesleğin doktorluk, yüzde 25.6’sı öğretmenlik, yüzde 8.8’i hakimlik olduğunu düşünüyor. Kız öğrenciler, toplumda en saygın mesleğin öğretmenlik olduğunu ifade ederken, erkek öğrenciler ise doktorluk olduğunu dile getiriyor.

ÖĞRENCİLERİN YÜZDE 21,5’İ HABER, YÜZDE 14.6’SI DİZİ İZLİYOR

Araştırmaya göre, öğrencilerin yüzde 21.5’i evde en çok haber programlarını, yüzde 14.6’sı dizileri, yüzde 14.4’ü spor programlarını, yüzde 13.5’i tartışma programlarını, yüzde 10.5’i yarışma programlarını, yüzde 9.8’i filmleri, yüzde 8’i magazin programlarını ve yüzde 7.5’i belgesel programlarını izliyor.

YGS’ DEKİ ŞİFRE TARTIŞMALARI ÖĞRENCİLERİ OLUMSUZ ETKİLEDİ

Her beş öğrenciden dördünün, basında uzun süre gündemde kalan YGS’ deki şifre tartışmalarından etkilendiği görülüyor. Öğrencilerin yüzde 42.7’si şifre tartışmalarının LYS’ ye yönelik çalışmalarını önemli derecede etkilediğini belirtirken, yüzde 20.4’ü çok az etkilediğini, yüzde 17.5’i ise LYS’ e hiç çalışamadığını dile getiriyor. Hiç etkilenmediğini ifade edenlerin oranı ise yüzde 19,4. Her üç öğrenciden ikisi, bu sene LYS sonucunda bir yeri kazanamaması durumunda dershaneye giderek tekrar sınava hazırlanacağını, her beş öğrenciden biri sınava kendisinin hazırlanacağını ve her on öğrenciden biri sınava tekrar girmeyeceğini ifade ediyor.

DANIŞTAY’IN KARARI MESLEKİ VE TEKNİK ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNDE İKİNCİ SINIF MUAMELE GÖRDÜKLERİ KANAATİ OLUŞTURDU

Mesleki ve teknik ortaöğretim son sınıf öğrencilerine yöneltilen "Danıştay’ın iptal ettiği, YGS-1 puan türü ile teknoloji fakültelerinin mühendislik bölümlerine girebilme hakkının elinizden alınmasını nasıl karşılıyorsunuz" sorusuna, öğrencilerin yüzde 31.7’si "Meslek liseleri ikinci sınıf muamele görüyor", yüzde 28.6’sı "Bizi üniversiteye almamak için ellerinden geleni yapıyorlar", yüzde 14.1’i "Üniversite yolu bizim için yine kapandı", yüzde 11.6’sı "etkilemedi", yüzde 8.5’i "YGS-1 puan türüne göre tercih yapacaktım ama şimdi LYS’de gerekli puanı alamam", yüzde 5.5’i ise ‘Diğer’ cevabını veriyor.

RASTLANTILARIN, AİLE BASKISININ VE ÇEVRE ŞARTLARININ ÇOCUKLARIMIZIN MESLEK SEÇİMİNİ ETKİLEMESİNE İZİN VERİLMEMELİDİR

Mesleki ve teknik ortaöğretim, başarılı öğrencilerin de tercih edebileceği kurumlar haline getirilmeli. Öğrenciler, ilgi ve yeteneklerine göre yönlendirilmeli, ilköğretimdeki yönlendirme tam ve etkin bir şekilde uygulanmalı. Bunun yanında mesleki ve teknik ortaöğretimin önündeki katsayı engeli tamamen kaldırılmalı. Bu kurumlarda sonuç odaklı iyileştirmelerden ziyade süreç odaklı iyileştirmeler yapılmalı. Bu sayede, mesleki ve teknik ortaöğretimde eğitimin niteliğinin artmasının yanında, süreç sonundaki öğrenciler de alan tercihi noktasında daha geniş bir perspektife sahip olacak ve genel ortaöğretim öğrencileriyle eğitimde fırsat eşitliğini yakalamış olacak.

Aileler çocuklarına baskı yapmamalı; onların ilgi, beceri ve yeteneklerini dikkate alarak, beklentilerine saygı duymalı. Unutulmamalıdır ki, ilgi, beceri ve yetenekleriyle örtüşmeyen bölümleri tercih edip meslek sahibi olan binlerce kişi, ne işinden memnundur ne de hayatından. Bu, sadece öğrencinin geleceğini olumsuz etkilenmekle kalmayıp, Türkiye’nin geleceği açısından, üretme noktasında da sıkıntılar doğurmakta.

Öğrenciler tercihlerini yaparken; tercih edecekleri bölümle ilgili araştırma yapmalı, okulunun rehberlik bölümüyle görüşmeli, ilgi ve yeteneklerini göz önünde bulundurmalı, ailesinin baskısına maruz kalmadan kendi isteklerini göz önünde tutmalı; kulaktan dolma bilgilerle değil, bilinçli bir şekilde tercih yapmalı.

Aileler ve öğrenciler için, bölüm tercihinde en önemli faktör, mesleğin getireceği kazanç veya ekonomik imkânlar olmamalı. İlk planda, öğrencilerin ilgi ve yetenekleri yer almalı. İlgi ve yetenekler doğrultusunda meslek sahibi olan kişiler, hem mesleklerinde başarılı olacak hem de ekonomik refaha kavuşacak.

Meslek seçimi, bireyin hayatında son derece önemli bir karar noktası. Çünkü meslek, bireyin hayatını kazanmak için yaptığı geçici bir iş değil, belli bir formasyonu gerektiren, ilgi, bilgi ve beceri isteyen sürekli bir uğraştır. Bireyin mesleğini seçmesi, ömrünün büyük bir kısmının geçeceği çalışma ortamını ve yaşam biçimini belirlemesi anlamına gelmektedir. Birey, meslek seçimi sırasında yetenek, ilgi ve isteklerini göz önünde tuttuğu oranda başarılı ve mutlu olur, ülke ekonomisine katkı sağlar. Rastlantıların, aile baskısının, çevre şartlarının ve ekonomik imkânsızlıkların öğrencilerimizin meslek seçimini etkilemesine izin verilmemeli.