Almanya'da üniversite hayatı

Bundan yaklaşık 15-20 sene evvelinde üniversitede okuyan Türk öğrencileri genelde ailelerin istedikleri ve hayal ettikleri gibi en çok tıp, mühendislik ve hukuk okuyorlardı.

Bilgiler-Anekdotlar-İzlenimler, 1. Bölüm

Almanya’nın en eski üniversiteleri 1386 yılında Heidelberg, 1389 yılında Köln, 1392 yılında Erfurt şehirlerinde kurulmuştur.

İlk defa „Üniversite kurabilme imtiyazını“ Erfurt Üniversitesi 1379’da piskoposdan almıştır.

Akademisyenler arasında üniversiteye „Alma Mater“ denir, yani „Besleyici anne“. Bu deyim, Antik Çağlardan Hıristiyanlık Kültürü’ne sentezlenmiştir. „Alma Mater“ Hıristiyanlık Kültürü’nde „Tanrı annesi Meryem“ anlamına gelir. Üniversitede ise „Alma Mater“ ilim-bilim ile beslenmeye işaret eder.

ALMANYA’DA ÖSS SINAVI OLMAZ

Almanya’da üniversiteye gidebilmek için ÖSS benzeri bir sınav olmaz. Lisede okuyabilmek başlı başına zordur, eyalete ve okul sistemine göre lise 9 ila 8 sene sürer. Bu toplam olarak 12-13 sene okula gitmek demektir. Öğrencilerin ders notu ortalaması 4. sınıftayken 2,0-2-5’dan iyi (İyi- orta-iyi) değilse, liseye geçebilmek için özel sınava girmeleri gerekir. Öğretmen tavsiyesi de bu konuda çok önemlidir. Önceleri yabancı çocuklara liseye geçiş için pek fazla umut bağlamazlardı, şimdilerde durum biraz daha iyi denilebilir. Türk veliler çocuklarıyla daha fazla ilgileniyorlar, dershanelere gönderiyorlar. Birçok Alman öğretmenin tutumu da değişti.
Liseye (Gymnasium) geçebilmek için en çok önemsenen dersler Matematik ve Almanca‘dır. Lisede İngilizce haricinde en az iki yabancı dil bilmek gerekir. Seçme yabancı diller olarak genelde Fransızca, Latince, İspanyolca, İtalyanca sunulur. İngilizce, tercüme edebilecek ve araştırma yazısı yazabilecek kadar çok iyi derecede, diğer yabancı diller iyi derecede bilinmelidir. Liseye göre farklı yabancı diller sunulur, mesela Çince, Japonca, Arapça öğreten liseler bile vardır. Liseyi başarıyla bitiren, yani „Abitur’u“ alan herkes üniversitede okuyabilir.

Almanya’daki okul sistemi çok karmaşıktır, eyalete, şehirlere ve okullara göre çok farklıdır. Burada sadece genel bilgi verebiliyorum.

ÜNİVERSİTEYE BAŞVURU VE KAYIT

Lisenin 12. veya 13. sınıfındayken Almanya genelinde çeşitli üniversitelere başvuruda bulunmak gerekir. Bu başvuru ZVS-Öğrenci yerleştirme merkezine okumak istenen bölümler belirtilerek yapılır.[1] Genelde birkaç üniversiteye birden başvurmak gerekir – Kayıt olma (Immatrikulation) tarihini geciktirmemek için-, birisinden olumsuz yanıt geldiğinde, diğerine kayıt olunabilir. Hangi üniversitede yer bulunursa, oraya kayıt olunur. Bazı bölümlere talep çok olduğundan -mesela TIP- „Numerus-Clausus“ şartı koyarlar. Bu “NC” liseyi çok iyi derecede, yani pek iyi ile bitirme şartıdır.

Üniversitede okuyanların erkek-kadın oranı ortalama olarak yarı yarıyadır.[2] Abitur’u alan herkes üniversitede okumaz, başka yüksek okula gidebilir, meslek öğrenebilir, farklı yollara başvurabilir. 2008 yılında 191 bin 651 kız, 193 bin 857 erkek öğrenci üniversitede okumaya başlamıştır.[3]

ÜNİVERSİTE HARCI, ÖĞRENCİ KREDİSİ, SOSYAL KATKI PAYI VESAİRE

Üniversite harcı (Studiengebühr) eyalete ve şehire göre çok değişiktir. Bazı üniversitelerde senede 1000 Euro’dur, bazısında 600 Euro. Bu harc daha yüksek ve daha az da olabilir! Doğu Almanya ve Hessen Eyaleti‘nde üniversite harcı alınmaz. Çocuğu olanlardan, özürlülerden, olimpiyat sporcularından, öğrenci meclisi üyelerinden -ve üniversiteye göre farklı şartlardaki kişilerden!- üniversite harcı alınmaz. Üniversite harcı ödeyemeyenlere hususi olan bir „Harc kredisi“ verilebilir. Yabancı ülkelerden gelen öğrencilerden dahi üniversite harcı alınıyor artık.

Kayıt parası yoktur. Sadece sosyal katkı payı =Sozialbeitrag ödenir Eyalete, şehre ve üniversiteye göre çok farklı sosyal katkı ücretleri vardır! Mesela benim okuduğum üniversitede bu senede yaklaşık 600 Euro‘dur. Sosyal katkı payı ile üniversite yurtlarına destek olunur, çeşitli eğlenceler ve faaliyetler düzenlenir. Öğrencilere farklı hizmetler sunulur, mesela biz Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti’nde öğrenci kartımızla bütün toplu taşıma araçlarına ücretsiz binebiliyoruz. (Otobüs, metro, tramvay…)

Maddi durumu iyi olmayan öğrencilere, anne-babası ve aileden kim aynı evde yaşıyor ve çalışıyorsa, verilecek kredi ona göre hesap edilir. Okuduğu şehirdeki ücretler de dikkate alınır. Öğrenci destek kredisi bu hesaplara göre verilir. (BAföG) Bu kredinin en yükseği ayda 650 Euro civarındadır, üniversitede okuma süresine göre verilir. Üniversiteyi 3-5 sene içinde-okuduğu bölüme bağlı- zamanında bitirmeyen, parasız kalır, çalışmak zorundadır, belki üniversiteyi bırakır. Ayda 50 Euro destek kredi alan da vardır. Bu kredinin toplamı 10 000 Euro’dan fazlaysa, 10 000 Euro üzerindeki miktar affedilir. Öğrenci meslek hayatına atıldığında-para kazanmaya başladığında, bu kredi aylık tutara göre birkaç sene içinde geri ödenir. Karı-koca olarak her ikisinin öğrenci kredi borcu varsa veya bebekleri olduysa, bu kredinin bir miktarı daha affedilir. Üniversiteden sonra işsiz kaldıysa, kredi ödemesi için beklenir.

Almanya’da en az işsizlik oranı yüksek eğitim görmüş olanlardadır[4], ama bu oran bazen yükselebilir. Genelde eğitimsiz kişiler işsiz kalırlar.

Buraya yazdığım sayılarda ve sürelerde tam bir rakam veremiyorum, çünkü her şey hesaplanıyor: Aile, aile geliri, çocuk sayısı, üniversiteye giden kardeş sayısı, evli-bekar oluşu, çocukları var mı, miras kaldı mı, biriktirdiği para miktarı, okuduğu üniversitenin pahalı şehirde olup olmadığı ve daha başka bir sürü detay bilgiler…

Almanya’daki üniversite durumları çok karmaşıktır. Sürekli yenilikler ve yeni kanunlar olur. Eyalet, şehir ve üniversiteler arası çok farklar vardır.

Almanya’da okumak isteyenler bir üniversite belirlesinler ve bütün şartlarını araştırsınlar. Almanya içinde birkaç üniversite ile karşılaştırsınlar. O üniversitede okuyan kişilerle irtibata geçsinler. En iyi ve güvenilir bilgi, üniversitede yönetimindeki görevlilerden alınan yazılı bilgidir. İngilizce başvuru her üniversiteye yapılabilinir, Almanca olması gerekmiyor. Sadece İngilizce Dili‘nde okuyabilme imkanı bazı üniversitelerde ve bazı bölümlerde, -genelde Master- olabiliyor.


ALMANYA GENELİNDE EN İYİ ÜNİVERSİTELER

Almanya genelinde en iyi Alman Üniversiteleri örneklerinden iki isim verebilirim: Mesela Bavyera Eyaleti’ndeki LMU- Ludwig-Maximilian-Üniversitesi ve TU-Technische Universität. Münih’te bulunan bu iki üniversite dünya çapında en başta gelenlerdendir. Araştırma ve yeni buluşlar konusunda -özellikle teknik ve tıp alanında- büyük başarılara imza atmışlardır. Dünyaca namı olan üniversitelerden bazıları Heidelberg, Göttingen, Tübingen, Berlin şehirlerindedir. Sıralamalarda en çok ismi geçen üniversiteye göre değil, bölüme göre iyi olan üniversiteleri seçmek gerekir. Mesela sosyolojide Bielefeld Üniversitesi önerilir. 2009 yılında üniversiteler arası sıralamada Wirtschaftsingenieurwesen=İktisat Mühendisliği dalında Aachen Üniversitesi en baştadır.[5]

Üniversite sıralamalarını dikkate almak ama çok önemsememek gerekir.
Üniversiteler hakkında her sene farklı sıralamalar ve farklı araştırmalar oluyor.

ÜNİVERSİTEDE TÜRK ÖĞRENCİLERİ

Bundan yaklaşık 15-20 sene evvelinde üniversitede okuyan Türk öğrencileri genelde ailelerin istedikleri ve hayal ettikleri gibi en çok tıp, mühendislik ve hukuk okuyorlardı. Şimdilerde hem Almanya, hem Türkiye’de „İşe yarayabilecek“ bölümler seçiliyor. Bölümler her zaman illa ki „İleride iş bulabilir miyim“ diye seçilmiyor. Sadece ilgi duyduğu ve çok sevdiği için - mesela tarih ve sanat- gibi farklı bölümler okuyan Türk kız öğrencileri de var. Türk erkek öğrencileri mecburen „İleride iş bulunabilecek“ bir bölümü seçmek zorundalar.
Anne-babasının yanında yaşayan ve oturdukları şehirdeki üniversitede okuyan bir öğrencinin „Öğrenci kredisi“ almasına gerek bile yok. Borçlanmadan üniversite okuyabilir. Üniversite harcı için lokantada, mağazalarda vs. ek iş yapabilir.

ÖĞRENCİ YURTLARI VE ÖĞRENCİ EVLERİ

Evlilier, bekarlar ve çocukları olanlar için uygun fiyatlarda öğrenci evleri-yurtları bulunur. Uygun fiyat dediysem, çok ucuz değil, metrekaresine ve apartmanın içindeki teçhizata bağlı. Mesela yaklaşık 20 metrekare apartman kirası ayda 250-300 Euro (Elektrik-su-internet içinde) civarında olabiliyor. Pahalı şehirlerde, mesela Münih’te bu kira ayda 500 Euro’ya kadar çıkabiliyor. Bazı büyük üniversitelerin „Öğrenci köyleri“ (Studentendorf) bulunur.
Birkaç öğrenci toplanarak ev kiralayan Alman öğrencileri de var. (Wohngemeinschaft) Genelde tek veya iki kardeş olarak büyümüş olan Almanlar bu yaşam tarzını çok severler. Birlikte oturup bira içerler, sohbet ederler, futbol seyrederler, makarna pişirirler veya pizza ısmarlarlar. Mesela 4 öğrenci 4 oda-mutfak-banyo bir ev tutuyorlar, her birisi yaklaşık 300 Euro (Elektrik-su-kalorifer-internet hepsi içinde.) ödüyorlar.
Genelde çok çocuklu ailede büyümüş olan Almanyalı Türk öğrencileri bu yaşam tarzından pek hoşlanmıyorlar. Türkiye’de durumlar farklı tabii ki…

Devam edecek inşallah…